Республикамызда соттың халықаралық нормаларға сәйкестендіру мақсатында алқабилер институты енгізілді. Халық өкілдері атынан қатысатын алқабилер институты адамдардың құқығы мен бостандығын және заңды мүдделерін заңсыз әрекеттерден қорғауға бағытталған жаңа үрдіс. Ал, сот әділдігін атқаруға тікелей халық өкілдерін қатыстыру бұл мелекеттік билікке бұқараның тәуелсіз араласуына жол ашады.
Алқабилер соты – бұл Қазақстан Республикасында жүргізіліп жатқан сот реформаларының маңызды, көбіне даулы, бірақ соған қарамастан өзінің тең құқылы орнын ала-алмай отырған құқықтық институттың бірі.
Алқаби ретінде танылып, таңдалған әрбір кандидат — ол тәуелсіз, өзіне жүктелген жауапкершілікті толық сезіне алатын және азаматтық көзқарасы қалыптасқан тұлға. Заң талабына сай, әрбір алқаби өз міндеттерін адал және бейтарап атқаруға, сотта қаралған барлық дәлелдемелердің мән-жайларын назарға алуға, істі өзінің ішкі нанымы мен ар-ожданы бойынша шешуге ант береді.
Алқабилер сотының басты маңыздылығы — ол қарапайым халық өкілдерінің, өзі сияқты басқа азаматтың тағдырын шешу барысында сот төрелігін жүзеге асыруға ерекше мүмкіндік алуында. Азаматтарға шешім қабылдауға құзіреттілік беру – мемлекет пен қоғам арасындағы қарым-қатынастың жақсаруына өз әсерін тигізеді.
Алқабилердің қатысуымен жүргізілетін сот қоғамды сот төрелігін атқаруға тікелей тартады. Заң бойынша алқабилерге қойылатын талаптарға сәйкес келетін Қазақстанның әрбір азаматы қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысуға құқылы. Бұл сот төрелігін атқару жүйесімен етене танысып, оның тетіктерін ұғынуға бірден-бір жол ашады. Ішкі сенімге бағытталған қағидамен, азаматтық ұстанымға сәйкес, алқабилердің шешімі әділ және заңды болуға тиіс.
Қоғамда халықтың сотқа деген сенімін арттыру және құқыққорғаушылардың келтірілген негізсіз күмәндарын нақты сейілту мақсатында, азаматтардың алқабилер сотына сенімдері артып, осы санаттағы қылмыстық істер сот тәжірибесінде қарқындап дамып жатса, ол барлығымыздың бірге жеткен үлкен жетістігіміз болар деп ойлаймыз.
Гүлбану Саутова, Жамбыл облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты әкімшісінің бас маманы