Қандай адам болмасын оның тұлға болып қалыптасуына әлеуметтік қатынас қажет. Дінді әлеуметтік құбылыс десек, оның қоғамнан тыс өзіндік тарихы жоқ. Қазіргі таңда әлемде көптеген діни топтар мен діни ұйымдар бар. Соның ішінде дүние жүзіне кең таралған, көп елде өздерінің филиалдары тіркелген «Ехоба куәгерлері» діни ұйымы. Интернет желісінен олар жайлы көптеген мәліметтер табуға болады. Ұйымның қысқаша тарихы және қалай жер жүзіне таралғаны туралы интернет арқылы таныстым.
«Ехоба куәгерлері» діни ұйымының тарихы 19 ғасырдың 70 жылдарында АҚШ- тың Питсбург қаласынан бастау алады. Бұның бастамашысы білімді және ауқатты Чарльз Теиз Рассель болатын. Рассель Құдайды және Иса туралы ақиқатты іздейді, соның нәтижесінде «Исследование Писаний» деген еңбегі дүниеге келеді. Осы арқылы 1881 жылы Сиондық Күзет Мұнарасы Қоғамы және трактаты құрылады. Сол жылдары үй үйді аралап әдебиеттерді тарату жұмысы мен белсенді айналысқан 50-дей адамдар болды. 1931 жылдан бастап оларды «Ехоба куәгерлері» деп атай бастайды. Ұйымның қысқаша тарихы осылай.
Ехоба куәгерлерінің дәйектемелері “Інжіл” кітабы негізінде түзеді. Әлемде Ехоба куәгерлерінің саны 6-миллионнан асқан. Интернеттен оқи келе Ехоба куәгерлерінің әлеуметтік құрамы әртүрлі болатынын және олардың бәрі өз қаражатынан ерікті түрде садақа бергенін білдім.
Ехоба куәгерлерінің басқа христиандардан айырмашылығы неде?
Ехоба куәгерлерінің басқа діни ұйымдардан негізгі айырмашылықтары:
- Қазақстанда діни ұйым секта болып саналмайды, оның барлық рұқсат құжаттары бар;
- Ехоба куәгерлері өздерін христианбыз деп санаса да, алайда олар кресттерге, реликтерге, иконаларға және христиандық сенімнің басқа атрибуттарына табынбайды.
- Оларда ғибадатханалар, монастырлар, часовнялар мен кәсіби дінбасылар да жоқ;
- Ехобаға қызмет етуге деген ықыластары анықталғаннан кейін ғана: ересек жаста ғана шоқынады. Ехоба куәгері бізге үйреншікті мерекелерді тойламайды, олар сіз кез-келген күні өмірден ләззат алып, бір-біріңізге сыйлық сыйлай аласыз деп сенеді;
- Ехоба куәгерлерінің жылына бір ресми мерекесі бар — “Иисус Христосты” еске алу кеші (оны айқышқа шегелеу қарсаңында);
- Куәгерлер өздері өмір сүретін мемлекеттің мемлекеттік рәміздері мен заңдарын құрметтейді. Мысалы, куәлар арасындағы неке АХАЖ органдарымен берілген неке туралы куәліксіз жарамды деп саналмайды;
- Ехоба куәгерлері — пацивистер, ресми пацифистік қозғалысқа жатпайды.
- Ехоба Куәгерлері әскери қызметтің кез-келген түрінен саналы түрде бас тартады. Олар қарулы күштер мен ұрыс қимылдарын, тіпті жанама түрде, әскери емес қызметті орындау арқылы қолдай да алмаймыз деп санайды. Бірақ олар азаматтық қоғамға пайда әкелетін альтернативті азаматтық қызметтерге келіседі (ауруханалар, қоғамдық жұмыстар, хоспистер);
- Ехоба куәгерлері көше-көшемен, үй-үйге аралауды өте маңызды әдет деп есептейді;
- Куәгерлерде ұлтшылдыққа бөліну жоқ;
- Барлық куәгерлер бір-біріне «аға» және «әпке» деп жүгінеді, жасқа қарамай сен деп немесе атын атай бермейді;
- Ехоба куәгерлері денсаулықтарына көп көңіл бөледі, олар жеке гигиенаға, дұрыс тамақтану мен спортқа үлкен мән береді.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЕХОБА КУӘГЕРЛЕРІ
Қазақстанда Ехоба куәгерлерінің тарихы 1892 жылдан бастау алады, ол кезде “Інжіл” киелі кітабын зерттеуші Симеон Козлицкий Бұқтырма кентіне жер аударылған болатын. Жергілікті деңгейдегі қоғамдастықтар 1992 жылы тіркеле бастады (біріншісі — Жамбыл облысы Шу қаласындағы қауымдастық), ал кейінірек — басқалары. 1997 жылы Республикалық орталық ресми мәртебеге ие болды — Әділет министрлігі Қазақстан Республикасындағы Иегова куәгерлерінің діни орталығын тіркеді.
2012 жылы барлық 14 облыстағы және екі республикалық маңызы бар қаладағы қауымдастықтар қайта тіркеуден сәтті өтті. Басынан бастап олар жиналыстарды қазақ тілінде өткізе бастады, ал 2014 жылы қазақ тілінде бірінші республикалық конгресс өтті.
«Біз адамдарға қатігездік көрсетуден бас тартамыз»
Өзіміздің зерттеудегі тілдесуімізді жергілікті жердегі алғаш алғаш діни орталық Шудан бастау алдық. Орталық жетекшісінің айтуынша орыс тілінде 90, қазақ тілінде 40 “прихожандар” келеді. «Кездесулерімізге аптасына бір рет келіп тұрады. Бірақ қазір карантин болғандықтан бізде бәрі онлайн. Көршілерімізбен жақсымыз. Басқа діни ұйымдармен жақсы қарым қатынастамыз»,- деп сөзін тәмамдады ол.
Келесі жол тартқан мекен Қордай ауданы болды. Қордай ауданы діни ұйымның мекемесі басшысы кездесуден бар тартып, карантиндік шараларды қатаң ұстап жүргендігі туралы хабардар етті.
Біз журналисттік зерттеу барысында ғаламторда көптеген адамдар арқылы Ехоба куәгерлерін тауып, сұқбаттасуға шақырғанбыз. Бірақ сұрақтарды естіп алып жауап бермей қойғандар өте көп болды. Солай бола тұра, Тараз қаласының тұрғындары, ехоба куәгерлері діни ұйымының ұл мен қызы жауап беруге келісті.
Діни ұйымның мүшесінің айтуынша Ехоба куәгерлері уағыздарын айтып, түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, өздерінің діни кітаптарын үйлерге таратып кететін болған.
Ең алдымен Ехоба куәгері ретінде ақиқатты анам қабылдады, ал мен 11 жасымнан Ехоба куәгері болып келемін. Қазіргі уақытта дәрістеріміздің барлығы онлайн өтеді. Адамдарға қай тілде ыңғайлы сол тілде дәрістер беріледі. Өзім өндіріс орнында жұмыс жасаймын. Өз уақытымды бөліп үйді аралап, өзімнің құрбыларыма, жұмыстағы әріптестеріме уағыз айта аламын. Бізде барлығы өз қалауымызша жүреді, ешқандай мәжбүрлеу болмайды,- дейді ол.
Тағы да бір мүшесімен сөйлескенімізде ол жігіт бала кезінен діни ұйымда екенін айтты. Ол ұйым туралы ата анасымен патшалық сарайға бірлесе барып жүргеннен біліпті. Жігітке ұнағандықтан кіргендігін айтты.
Ехоба куәгерлерінің ішінде болуымның себебі, адамдардың ара-қатынасы, киелі кітапта жазылған сөздер, оқып жатқан ақпараттарым ұнады. Аптасына 2 рет бас қосып, киелі кітапты оқып, білім аламыз. Біздер бауырларымызбен әскерге барудан бас тартамыз, менде бармаймын дедім. Ол жақта қару қолданылады, ал біз адамдарға қатігездік көрсетуден бас тартамыз. Айтылып жүрген табысының белгілі бір мөлшерін береді екен делінген ақпараттар тарап жатыр, бірақ ол жалған ақпарат. Ақшаны куәгерлер өздері қаласа садақа ретінде бере алады. Мен өзім сайлауларға қатыспаймын, бейтарап күйімде қаламын. Ал болашақта балаларым Ехоба куәгері болмаймын десе оны өзі біледі, өздері шешеді» — деді Тараз қаласының тумасы.
Мемлекеттік тіркеуден өткен ұйымға қатысты 2017 жылдан бері Жамбыл облысы әкімдігі дін істері басқармасына «Ехоба куәгерлері» діни ұйымына қатысты тұрғындардан 15 арыз келіп түскен (2017 жылы -4, 2018 жылы -4, 2019 жылы -2, 2020 жылы -5). Бірақ арыз шағымдар қандай бағытта түскені туралы жауапты басқарма жауап берген жоқ.
Сонымен қатар мақала халықаралық INTERNEWS коммерциялық емес ұйымымен жүзеге асып, Еуропалық Одақпен қаржыландырылатынын еске сала кеткен жөн.
Бүгінгі таңда, Жамбыл облысы көлемінде Әділет органдарында ресми тіркеуден өткен «Ехоба Куәгерлерінің» 9 діни бірлестігі өз қызметтерін жүзеге асыруда. Өз кезегінде, басқарма аталған діни бірлестіктердің Қазақстан Республикасының дін саласындағы заңнама талаптарын сақтауын бақылауда ұстап, тұрақты түрде зерделейді екен. Мемлекеттік тіркеуден өткен «Ехоба Куәгерлерінің» 9 діни бірлестігінің құрылтай құжаттары және қызметтері Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейді.
Бұл басылым Еуропалық Одақ қаржылай қолдауымен әзірленген. Басылымның мазмұны ақпарат агенттіктін жауапкершілігіне жатады және Еуропалық Одақтың көзқарасын білдірмейді.
