Жалпы аталған жоба бойынша тұрғындардың ұсыныстарын ескере отырып, халықтың тұрмысын жақсартуға бағытталған 5 бағыт қарастырылып отыр:
Бірінші — үй іргесіндегі жерлерді тиімді пайдалану;
Екінші — үй ауласында мал және құс өнімділігін арттыру;
Үшінші — ауыл сыртындағы пайлық үлес жерлерді ұтымды пайдалану, сол арқылы жем-шөп, жайылым мәселесін шешу;
Төртіншісі — қосалқы шаруашылықтардың тиімділігіне қол байлау болып отырған мәселелерді кооперативтер арқылы шешу;
Бесінші бағыт — ауылдағы шағын жобаларды қаржыландыру.
Ағымдағы жылы бірінші бағыт бойынша (үй іргесіндегі жерлерді тиімді пайдалану). 10 пилоттық округтердегі 7 мыңнан астам аулада 1117 гектар үй іргесіндегі жерлер бар. Олардың 853 гектары әр түрлі деңгейде пайдалануда (76%), соның ішінде 157 га (19%) өнімділігі өте төмен жоңышқа егілген. Ал 264 гектар немесе 24% игерілмей жатыр.
Бұған қоса қолданыстағы жердің де өнімділігі өте төмен. Себебі, сапалы тұқым, тыңайтқыштар мен пестицидтер қолданылмайды және өнім бір-ақ рет алынады.
Жоба аясында кооператив есебінен тиімді дақылдардың сапалы тұқымымен, пестицидтер және тыңайтқыштармен қамтамасыз етіледі. Және дақылдар екі айналымда егілетін болады. Бұның бәрі әр ауылдық округтың табиғаты, жері, суы ескеріле отырып саналды.
Ол үшін 298 тонна тұқым, 715 мың көшет, 3,7 тонна пестицид, 164 тонна тыңайтқыш сатып алынады. Бастама ретінде 76 отбасылық жылыжай салынады және сумен қамтуға қатысты жұмыстар жүргізіледі. Технологияны сақтау үшін ауылдық округтер агрономмен қамтылады.
Нәтижесінде өнімділік 2 есеге, өнім көлемі 3 есеге артатын болады. Бірінші бағытқа 968 млн теңге қаражат бөлініп отыр.
Екінші бағыт, үй ауласында мал және құс өнімділігін арттыру.
Бүгінгі күні аулалар 56% ғана малмен қамтылған, сонымен қатар бар малдың өнімділігі төмен екені белгілі. Бұның бірден-бір себебі жем шөптің, жайылымның жетіспеуінде және рационның құнарсыздығында.
Қосалқы шаруашылықтардың бұл бағытта тиімділігін көтеру үшін, аулалардың мүмкіншілігін ескере отырып, 44 мың мал-құс сатып алу жоспарланып отыр.
Қолдағы және сатып алынатын мал-құсты тиісті жем-шөппен қамтамасыз ету үшін, тұрғындардың ауыл сыртындағы пайлық жерлері пайдаланатын болады.
Әрбір ауылдық аймақта құрылатын көп салалы ауыл шаруашылығы кооперативтерін жем-шөппен қамтамасыз етуден бөлек, малды асылдандыру үшін қолдан ұрықтандыру бекетін ашады және құс шаруашылығына инкубаторлар сатып алады.
Нәтижесінде мал өнімінің көлемі кемінде 2-3 есеге, құстыкі – 11 есеге көбейеді.
Екінші бағыт бойынша 3,5 млрд теңге қаржы қарастырылып отыр.
Ауыл сыртындағы пай үлестік жерлерді, бір жағынан, тиімді пайдалану үшін, екінші жағынан, қосалқы шаруашылықтағы мал-құсты жем-шөппен қамтамасыз ету үшін кооперативке 40 трактор, 182 қосалқы қондырғылар, 36 шөп-егін жинайтын техникалар сатып алынбақ.
Сонымен қатар, 273 тонна малазығы дақылдарының тұқымы, 684 тонна тыңайтқыш және 8 тонна пестицидтер сатып алынады.
Осы мақсатта, тұрғындардың келісіміне сәйкес 4 351 га пай үлестік жерлер біріктіріліп, 19 мың тонна шөп, 7 мың тонна жем, 2 мың тонна сүрлем өндіру жоспарланып отыр.
Бұл саладағы шығындар келесі бағыттың қаржысына қосып саналған.
Төртінші бағыт. Жоғарыда көрсетілген барлық ұйымдастыру мәселелерін шешу үшін әр ауылдық округте 10 пилоттық көпсалалы кооперативтер тіркелді.
Бірінші және екінші бағыттар бойынша өнім өндіруге, алғашқы өңдеуге арналған жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 734 млн. тг.;
егін егетін және жинайтын техникамен кооперативті жабдықтау үшін 1,4 млрд. тг;
сапалы тұқымдарды, тыңайтқыштар мен пестицидтерді сатып алу және кооператив жұмысының алғашқы екі айына қажетті айналым қаражатын қоса есептегенде 557 млн. тг. керек.
Жалпы кооперативтерді құру және жабдықтау үшін барлығы 2,7 млрд теңге қарастырылған.
Әрбір кооператив жұмыс істеп тұрған 13 қайта өңдеу кәсіпорнына байланатын болады. Осының есебінен сүт өңдеу жүктемесі 56%-дан 79%-ға, ет өңдеу — 36%-дан 58%-ға дейін артады.
Кооперативтердің жұмысын тиімді ұйымдастыру үшін типтік құжаттар, басқарудың оңтайлы моделі әзірленді. Сонымен бірге, бухгалтерлік есеп және іс құжаттарын жүргізу үшін әрбір кооперативтің құрамына «Тараз «ӘКК» АҚ енгізілді.
Бесінші бағыт ауылдағы шағын жобаларды қаржыландыру.
Пилоттық ауылдық округтерде қосалқы шаруашылықтан бөлек 137 шағын жобалардың тізімі жасақталды. Оның 16-сы ауыл шаруашылығына қатысты болғаннан кейін жобаға бөлініп отырған 7,2 млрд. теңгенің есебінен қаржыландыру көзделіп отыр.
Қалған 121 жобаға 469 млн. теңгеге жергілікті бюджеттен бөлінеді.
Бұл жобаларға қатысушы отбасыларында 1 117 адам болса, оның еңбек жасындағыларының 244 жұмыссыз, 103 зейнеткерлер болса, 32 отбасы атаулы әлеуметтік көмек алушылар тобынан.
Несие алушылардың алғашқы базасы жинақталды.
Жобалардың іске асуымен 385 жаңа жұмыс орындары құрылып, 137 жеке кәсіпкерлік субъектілері тіркеледі.
Сонымен 10 пилоттық ауылдық округтерде баяндалған 5 бағыт бойынша келесі нәтижелер күтіледі:
- 7 мың отбасы немесе 35 мың адам келесі жылдың қорытындысымен айына кемінде 104 мың теңге (өсім 2,5 есе) табыспен қамтамасыз етіледі, 2022 жылы бұл табыс екі есеге артатын болады;
- 2229 өзін-өзі жұмыспен қамтығандар мен жұмыссыздар міндетті зейнетақы, салық және басқа төлемдерді төлейтін кәсіпкерлерге айналады.
- 10 ауылдық округта ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 2,3 есеге, 3,5 млрдтан 7,9 млрд теңгеге өседі;
- Сүт пен етті қайта өңдеу кәсіпорындарының жүктемесі 20-25% -ға артады.
2019 жылы жобаны қаржыландыру әкімдікке кредит беру жүйесімен «Еңбек» бағдарламасы аясында іске асыру ұсынылады.
Әкімдік, ары қарай сенім Агенті арқылы 2,5 пайыздық несиемен тұрғындарды, кооперативтерді қаржыландыратын болады.
Осы жобаны іске асыруға қатысты барлық ұйымдастыру жұмыстары бекітілген. Соның ішінде бюджеттік әкімші болатын ауыл шаруашылық басқармасының штаттық саны 18 қызметкерге көбейтілді. Аудан, ауыл әкімдерінің арнайы жұмыс алгоритімі бекітіліп, жұмыс топтары құрылды сонымен қатар, әр ауданда «Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы» мекемесінің мамандары әрбір пилоттық округта несие алушылардың құжаттарын қабылдап, Тараз қаласындағы «Тараз» шағын несие ұйымына жолдауда. Бүгінгі күні «Тараз» шағын несие ұйымына 56 жоба 169 млн. теңгеге өткізіліп, сараптама жасалуда.
