Электроэнергетика: жаңа технологиялар – жаңа мүмкіндіктер

Орталық коммуникациялар қызметінде «KEGOC» АҚ Басқарма төрағасы Б.Т. Қажиевтің «Электроэнергетика: жаңа технологиялар – жаңа мүмкіндіктер» тақырыбында баспасөз конференциясы өтті.
Брифинг барысында Ұлттық электр желілік компанияның басшысы әлемдегі түрлі елдердің электр энергетикасы жүйелерінің инновациалық дамуының негізгі бағыты әлемдік электр энергетикасын дамытудың жаңа тұжырымдамасы – зияткерлік энергия жүйесі Smart Grid тұжырымдамасы екендігін атап өтті. Бұл электр энергетикасы саласына барлық қатысушылардың тәртібін басқару қабілетін пайымдайды: өндіру, жеткізу, тарату, өткізу, тұтыну және жүйелік операциялар.
«KEGOC» АҚ басқаратын Ұлттық электр торабына тоқталатын болсақ, қазіргі таңда цифрлы технологияларды ендіру деңгейі өте жоғары екенін айтуға болады. Ұлттық электр торабы әлемнің жетекші энергия жүйелері деңгейінде технологиялық жабдықталған», — деп атап өтті Бақытжан Қажиев.
Компания Ұлттық электр торабында зияткерлік энергия жүйесінің элементтерін ендірді. Атап айтқанда, бұл цифрлы релелік қорғау және автоматика құрылығылары, диспетчерлік бақылау және деректерді жинау жүйесі (SCADA), электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі (ЭЕАЖ), 500 кВ басқарылатын шунттаушы реакторлар, фазабұру құрылғылары, талшықты-оптикалық байланыс арналары.
Цифрлы технологияларды ендіру бойынша жүйелі жұмысты жалғастыра отырып, «KEGOC» АҚ «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасына енгізілген «Қазақстанның Біртұтас электр энергетикалық жүйесі режимдерін басқаруды автоматтандыру» жобасын іске асыруға кірісті. Бұл жоба үш компоненттен тұрады:
1. Синхрофазорлық технологиялар негізінде басқару жүйесі (WAMS/WACS). Бұл жүйе нақты уақыт режимінде желілерді басқарудың жаңа алгоритмдерін ендіру және бақылау деңгейін арттыру есебінен қолданыстағы желі арқылы электр энергиясын жеткізуді арттыруға мүмкіндік береді.
2. Жиілік пен қуатты реттеу автоматикасы (ЖҚРА) – отандық электр станциялары қуатын аса тиімді пайдалануды және Ресей энергия жүйесінен электр энергиясын сатып алу көлемін азайтуды қамтамасыз етеді.
3. Аварияға қарсы автоматиканың орталықтандырылған жүйесі (ААОЖ) – технологиялық бұзылыстар болған жағдайда тұтынушылардың ажыратылу көлемін азайтуды қамтамасыз етеді.
Басқарма төрағасы зияткерлік энергия жүйесі артықшылықтарының айқындығын да түсіндіріп өтті.
«Электр энергетикалық секторға барлық қатысушылар өте тиімді энергия жүйесінің игілігін пайдалану мүмкіндігін алады. Мемлекет экономиканы дамытуға жағдай жасайтын сенімді электр энергетикалық инфрақұрылымға ие болады. Электр желілік компаниялар желінің өткізу қабілетін өте тиімді пайдалануға мүмкіндік алады, ал электр станциялары қолда бар өндірілген қуатты барынша тиімді пайдаланатын болады. Тұтынушы зияткерлік санауыштардың, шатырлардағы күн панельдерін, аккумуляторлар мен электромобильдерді қолдану есебінен тұтынушыларда өз шығыстарын оңтайландыруға, сонымен қатар артық электр энергиясын сатудан қосымша кірістер алуға мүмкіндігі болады», — деді Бақытжан Қажиев.
Зияткерлік энергия жүйесінің маңызды бөлігі бола алатын тағы бір технология бұл тұрақты тоқты жеткізу болып табылады. «KEGOC» АҚ қазіргі таңда Солтүстік-Оңтүстік тұрақты ток желісін салу мүмкіндігін қарастыруда, бұл дәстүрлі желілермен салыстырғанда тұрақты тоқ желісі қуатты 4-5 есеге артық жеткізуге мүмкіндік береді, сонымен қатар айтарлықтай қашықтықта электр энергиясының жеткізілуін басқаруды қамтамасыз етеді. Бұл тек Қазақстанда ғана емес, сонымен бірге барлық посткеңестік кеңістіктегі алғашқы ұқсас жоба болып табылады.
Бұдан бөлек, Қазақстанда ЖЭК-ті қолдау механизмдері сәтті ендірілген, бұл құрылтайшысы «KEGOC» АҚ болып табылатын қаржы-есеп айырысу орталығы (ҚЕО) арқылы ЖЭК электр энергиясын кепілдікті сатып алуға негізделген. Қазақстан бойынша жұмыс істеп тұрған ЖЭК электр станцияларының белгіленген қуатының жиынтық көлемі 428 МВт-ты құрайды.
Ұлттық компания басшысы өзінің баяндамасын аяқтай келе, Қазақстанның энергия жүйесінде жаңа технологияларды толығымен және жүйелі ендіру оның жұмыс істеу сенімділігін арттырып қана қоймай, сонымен бірге халықтың тіршілік ету сапасын, енгізілген технологиялардан пайда алу және жаңа талаптарға сай болу мүмкіндігін арттыратынын атап өтті.